Χορός «Μπέλα Ολυμπία (αρχικώς Μπέλα Λυμπίω)” … κληροδότημα της Γρίβας στον Πολιτισμό !

Ημερομηνία : 22 Φεβρουαρίου 1981

Πρότυπη έρευνα, Καταγραφή, επιμέλεια Κειμένου – Φωτό Αρχείου – Βίντεο Αρχείου: Χρήστος Αθ. Κόϊος

Το παρακάτω άρθρο είναι κατοχυρωμένο πνευματικό έργο.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή ή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος διαδικτυακού τόπου με οποιονδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό ή άλλο, χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του δημιουργού του, Χρήστου Αθ. Κόϊου, όπως ο προβλέπουν:
Ο Νόμος 2387/20 (όπως έχει τροποποιηθεί με τον Νόμο 2121/1993 και ισχύει σήμερα) ο Νόμος 3057/2002, ο οποίος ενσωμάτωσε την οδηγία 2001/29 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Διεθνής Σύμβαση Βέρνης – Παρισιού, που κυρώθηκε με τον Νόμο 100/1975 και οι κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

Η πολιτιστική μας παράδοση , βγήκε από την ίδια τη ζωή. Καθημερινές, απλές ιστορίες αγάπης, έρωτα, χαράς και πόνου γνέθουν το υφαντό της μετέπειτα πολιτισμικής μας ταυτότητας.
Οι Ιστορίες αυτές μπορεί να πάρουν διάφορες μορφές. Να γίνουν ένα υφαντό, ένα φόρεμα, μια αστεία ή λυπητερή ιστορία, μια παροιμία, ένα χωρατό που θα μας διασκεδάζει, κάτι “Σοφό” να μας δείξει τον δρόμο όταν χαθούμε, ένα τραγούδι … ακόμα ακόμα ένας Χορός !

Έτσι, μέσα από την προσπάθεια εντυπωσιασμού της Ολυμπίας Κόιου, ξεκινά η πορεία του πρώτου ίσως  λαμπρού χορευτικού τραγουδιού, πού γέννησε η παράδοση της Γρίβας, κληρονομιά στην Μακεδονίας® μας και την παράδοση της.
Στόμα με στόμα κυκλοφόρησαν τα προξενιά της Ολυμπίας και η καθημερινή συρροή γαμπρών έξω από το πατρικό της. Μουσική, τραγούδια και καντάδες της εποχής, όλα σε μία προσπάθεια να τους διαλέξει, όλα στο Βωμό ενός επικείμενου  Γάμου.

Εικ. Ολυμπία Χρ. Κόϊου (Μπέλα Λυμπίω) … με τον Σύζυγο της Πούλκα Ιωάννη, φορώντας την «Μοναδική» παραδοσιακή ενδυμασία της Γρίβας,  «ά,λα Τούρκα».
Φωτό από το προσωπικό μου Αρχείο!

Η Ολυμπία, κατάφερε να αγγίξει την κρυφή ελπίδα όλων των ανύπαντρων κοριτσιών να είναι επιθυμητά, ώστε τα παλληκάρια να κάνουν υπέρβαση για να τις κατακτήσουν. Να φωνάξουν δυνατά, σε μία κοινωνία προξενιών και οικογενειακών συναλλαγών την αληθινή αγάπη τους γι΄ αυτές. Έτσι η διάδοση μιας διαχρονικής ιδέας έγινε χορός. Χορός που χορεύεται από όλους τους πολιτιστικούς συλλόγους, έκτοτε, στην χερσόνησο του Αίμου !

Εικ. Χορευτές του Πολιτιστικού Συλλόγου Γρίβας, με τις παραδοσιακές φορεσιές του χωριού!

Το ομιλών τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, που είναι αρχικά γραμμένη η ιστορία στο μετέπειτα τραγούδι, είναι τα Εντόπια … στο Δίτομο έργο : «Αναζητώντας τις ρίζες της Μακεδονικής® μας καταγωγής» (Εντόπιοι της Γρίβας) Χρήστος Μέλλιος … [ΕΔΩ]

Η Ιστορία του Χορού : Στις πρόποδες του Πάικου, στην επαρχία Παιονίας, στην Μακεδονία® μας, υπάρχει το Ιστορικό κεφαλοχώρι της Γρίβας. Ένα χωριό που κατοικείται από το 817μ.χ.  Εκεί, ζούσε μιά κοπέλα, η Ολυμπία Κόϊου, κόρη του μεγαλοκτηνοτρόφου Χρήστου Kόϊου και της Πετρούλας (γιαγιά-Πέτρα) Γιάγκου, που γεννήθηκε το 1896 και ήταν η μεγαλύτερη κόρη της 6μελής οικογένειας και αδερφή των Μαρίας (1898). Διονύση (1906),  και του Παππού μου Κύρου (1910).

Ήταν μια πανέμορφη κοπέλα, ψηλή και ξανθιά, εξ΄ ού και το μετέπειτα προσωνύμιο της «Μπέλα» που σημαίνει όμορφη αλλά και άσπρη στα «Εντόπια της Γρίβας».
Τα πανέμορφα χαρακτηριστικά , η κορμοστασιά και η ομορφιά της γρήγορα την έκαναν ξακουστή στην γύρω περιοχή και έγιναν η αιτία, να δημιουργήσει μεγάλη φήμη … κι όλοι να μιλούν γι΄ αυτήν θαυμάζοντας τα κάλλη της.

Όταν ήταν πλέον σε ηλικία γάμου, άρχισαν και τα προξενιά. Πλούσιοι γαμπροί συνέρρεαν στη Γρίβα, από παντού. Σε καθημερινή βάση στο πατρικό της σπίτι, πριν την πλατεία του χωριού, (στο οποίο μεγάλωσα ως παιδί και αποτελεί πλέον δικό μου πατρικό, ως εγγονός βέβαια του Κύρου Χρ. Κόϊου) … κατακλύζονταν από υποψήφιους γαμπρούς, μουσικά όργανα και καντάδες..

Η Ολυμπία όμως, παρά τα πάμπολλα ταξίματα, και προικιά και την επιμονή της μητέρας της γιά ένα πλούσιο γάμο, ήδη αγαπούσε τον Πούλκα Ιωάννη, μετέπειτα άντρα της και ύστερα Γραμματέα και Πρόεδρο του χωριού, και απέκτησαν 5 παιδιά. Τον Θεόδωρο, την  Αθηνά, τον Χρήστο, τον Αλέξανδρο και την  Φιλίτσα.

Το τραγούδι εξιστορεί την προσπάθεια των επίδοξων γαμπρών, μαζί με τις προσφορές προικώος και επίδειξη του πλούτου τους, να πείσουν την Ολυμπία, και τους γονείς της, με τα τάξιματά τους, να τους επιλέξει.
Δείχνει την νίκη της Αγάπης έναντι όλων των άλλων εξωγενών παραγόντων.

Βίντεο: Χορεύει το «Σωματείο Προστασία & Διάδοσης Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών «Άσκαυλος»… στο Θέατρο Ελληνικών Χορών «Δόρα Στράτου»

Αποσπάσματα αφήγησης της Ιστορία της, σε έμμετρη νοηματική μετάφραση, στην βάση της υπαρκτής μουσικής του Δίσημου χορού :
Η «Σειρά των Στίχων» αποτυπώνει, σε εξιστόρηση της ίδιας της Γιαγιάς μου και το σύνολο των μνηστήρων.
Βαρούνε τα Τσουκάλια Μπέλα Λυμπιώ
Βαρούνε τα Τσουκάλια Μπέλα Λυμπιώ,
Γουμεντσιώτες φτάνουν τις γκρέντες να πάρουν
τις γκρέντες να πάρουν κι εσένα να βλέπουν.

Έμπρος πάει η Μπέλα, Μπέλα Λυμπιώ
έμπρος πάει κι ο Ντίνος, ο Ντίνος ο Ρουσής
ωχ αμάν αμάν, ο Ντίνος ο Ρουσής
ωχ αμάν αμάν, ο Ντίνος Χατζημιτσιώρης.

Μετά τον Ντίνο πήγαινε, Μπέλα Λυμπιώ
Μετά τον Ντίνο πήγαινε ο κτηματίας Θάνος
ωχ αμάν αμάν, ο Θάνος Μπουλέβ

Μαζί με το Θάνο πήγαινε, Μπέλα Λυμπιώ
Μαζί με το Θάνο πήγαινε, ο Γραμματικός ο Γιάννης
ωχ αμάν αμάν, ο Γιάννης ο Πούλκας

Ο Ντίνος σπίτι Έχει, σπίτι με αυλή,
ο Ντίνος έχει σπίτι, σπίτι με αυλή, 
ωχ αμάν αμάν, τεράστιο κονάκι, 
οικόπεδο μεγάλο και θα φτιάξει κι άλλο.

Ο Γιάννης σπίτι δεν έχει, Μπέλα Λυμπιώ
ο Γιάννης σπίτι δεν έχει, για να μείνετε
πως θα παντρευτείτε τι σπιτικό θα κάνετε
με άδειο τρουβά πως θα ζήσετε 

Να σταματήσεις, αγαπημένη Μάνα
Να σταματήσεις να με πιλατεύει
ωχ αμάν αμάν, εγώ δεν πάω
ωχ αμάν αμάν, εγώ δεν πάω στη Γουμένισσα να ζήσω*.

Χορός : Γυναικείος
Τύπος : Συρτός σε κυκλική κίνηση
Ρυθμός : Δίσημος

Χορός Μπέλα Ολυμπία. 

Απεβίωσε σε ηλικία 90 ετών (1-12-1986) και ενταφιάζεται στο κοιμητήριο του Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου Γρίβας.


σ.σ. Συντάκτη : Βιώνοντας καθημερινά την ξεδιάντροπη κλεψιά της γνήσιας Ελληνικής Μακεδονικής μας κληρονομιάς από τους γείτονες, οφείλω να πω ότι οποιαδήποτε αντιγραφή ή παραποίηση της ανωτέρω Ιστορίας αποτελεί υφαρπαγή.
Βέβαια είναι δύσκολο να αλλάξεις τον ΚΛΕΦΤΗ και δυσκολότερα τον ΣΦΕΤΕΡΙΣΤΗ .

Ευχαριστώ ιδιαιτέρως :
  
… τις πολυαγαπημένες μου Θείες,
Αθηνά Τρέγκα και Φιλίτσα Πετσανούκη, κόρες της γιαγιάς Ολυμπίας.